Limfoma merupakan istilah yang digunakan untuk memerihalkan barah dalam sistem limfa (rangkaian tisu, saluran darah dan organ yang membantu badan melawan jangkitan). Limfoma juga dikenali sebagai barah darah kerana keadaan ini bermula dalam sel darah putih (limfosit) dalam sistem limfa anda yang tumbuh di luar kawalan dan tidak lagi berfungsi dengan baik.1,2
Terdapat dua jenis limfoma yang utama: Limfoma Hodgkin dan limfoma bukan Hodgkin.1,2
Hemato-onkologi menggabungkan ‘hematologi’ (kajian tentang darah) dan ‘onkologi’ (kajian tentang barah). Jurusan perubatan ini memfokuskan kepada penyakit malignan darah, terutamanya limfoma dan leukemia. Pakar hemato-onkologi merupakan pakar yang mendiagnosis dan merawat penyakit barah ini.3 Mereka menggunakan rawatan seperti kemoterapi, terapi sasaran dan kadangkala radiasi untuk menguruskan dan melawan penyakit ini. Mereka sering bekerjasama dengan pasukan pakar, termasuk pakar bedah dan pakar onkologi radiasi, untuk menyediakan pelan rawatan yang terbaik untuk setiap pesakit.3–6
Terdapat dua jenis limfoma yang utama: limfoma Hodgkin dan limfoma bukan Hodgkin.1,2
Limfoma Hodgkin dicirikan melalui pengesanan sel abnormal besar yang dinamakan sel Reed-Sternberg dalam nodus limfa. Limfoma jenis ini kurang lazim berlaku, menyumbang kepada kira-kira 10% daripada semua kes limfoma.7
Limfoma bukan Hodgkin lebih lazim berlaku berbanding limfoma Hodgkin. Ia dibahagikan kepada limfoma agresif (pertumbuhan yang cepat) atau indolen (pertumbuhan yang lambat).7,8 Limfoma bukan Hodgkin jenis agresif termasuk limfoma sel B besar resapan (DLBCL), manakala Limfoma bukan Hodgkin jenis indolen termasuk limfoma folikular (FL). Dalam sesetengah kes, limfoma indolen juga boleh berkembang menjadi limfoma agresif.9
Sistem limfa manusia1,2,10
Sistem limfa merupakan sebahagian yang penting dalam sistem imun badan. Ia terdiri daripada pelbagai organ, saluran dan tisu yang terdapat di seluruh badan. Salah satu fungsi utamanya adalah untuk menghasilkan dan mengeluarkan sel darah putih yang dinamakan limfosit. Limfosit membantu mempertahankan badan daripada jangkitan dan bahan asing lain. Tidak sama seperti organ tunggal (seperti jantung), sistem limfa terdiri daripada beberapa komponen yang bekerjasama untuk melindungi badan daripada patogen dan mengekalkan keseimbangan bendalir.1,2,10
Sistem limfa terdiri daripada:1,2,10
Limfoma biasanya bermula daripada perubahan genetik yang berlaku secara spontan semasa pembahagian sel. Dalam kebanyakan kes, puncanya tidak mungkin dapat ditentukan. Namun begitu, beberapa faktor genetik atau persekitaran dianggap boleh meningkatkan risiko.1,2
Faktor risiko limfoma1, 2, 11-13
Di Singapura, limfoma merupakan barah ke-4 paling lazim berlaku dalam kalangan lelaki dan barah ke-5 paling lazim berlaku dalam kalangan wanita. Dalam tempoh 5 tahun dari 2017 hingga 2021, lebih daripada 5,000 kes telah dilaporkan di Singapura.7 Untuk perbandingan:
Limfoma Hodgkin paling kerap berlaku dalam kalangan mereka yang berumur antara 15 dan 40 tahun serta 55 tahun ke atas7
Dalam limfoma bukan Hodgkin, risiko meningkat dengan usia dengan kebanyakan pesakit didiagnosis pada usia 60-an dan lebih tua.7
Buat masa ini, tiada pemeriksaan rutin yang khusus untuk limfoma. Diagnosis biasanya ditentukan semasa memeriksa sesetengah simptom biasa limfoma seperti demam, peluh malam yang banyak, penurunan berat badan yang tiada sebab yang nyata, nodus limfa bengkak, kulit merah bertompok-tompok dan gatal, sesak nafas, keletihan yang berterusan atau kurang bertenaga/letih.7
Sekiranya doktor anda mengesyaki limfoma, mereka akan menjalankan pemeriksaan fizikal dan mengaturkan beberapa ujian untuk mengesahkan diagnosis.7,14
Sel B dan Sel T merupakan jenis sel darah putih yang dinamakan limfosit. Sel-sel ini bekerjasama untuk membantu sistem imun kita melawan penyakit dan jangkitan. Sel B dan Sel T tumbuh daripada sel dalam sumsum tulang dan menjadi matang di lokasi yang berbeza: Sel B matang dalam sumsum tulang manakala sel T matang dalam kelenjar timus.18–20
Sel T mengkhusus dalam membunuh antigen yang menyerang badan manakala sel B memainkan peranan penting dalam menghasilkan antibodi.18-22
Singkatan:
CAR: Chimeric Antigen Receptor (Reseptor Antigen Chimeric)
HIV: Human Immunodeficiency Virus (Virus Human Immunodeficiency)
References:
