Trong quá trình cấy ghép tế bào gốc đồng loại, các tế bào gốc máu khỏe mạnh được hiến tặng bởi một người khác, có thể là người lạ hoặc thành viên gia đình phù hợp.1
Trong cấy ghép tế bào gốc đồng loại, giống như trong cấy ghép tế bào gốc tự thân, các tế bào ung thư trước tiên bị tiêu diệt bằng hóa trị liều cao và sau đó các tế bào gốc của quý vị được thay thế bằng các tế bào gốc từ người cho tế bào.1,2 Sự khác biệt chính giữa cấy ghép tế bào gốc tự thân và cấy ghép tế bào gốc đồng loại là người cho tế bào và người nhận là những người khác nhau.1,2
Đối với ghép dị loại, cần có người cho có tế bào phù hợp với bệnh nhân.2 Nếu bệnh nhân có anh chị em ruột, họ có thể là người phù hợp. Nếu không, việc tìm kiếm sẽ được mở rộng sang những người thân khác hoặc công chúng nói chung.3
Sau khi các tế bào của người cho tế bào được truyền vào, các tế bào này giúp tủy xương phục hồi sau quá trình hóa trị và bắt đầu xây dựng lại hệ miễn dịch của bệnh nhân. Hệ miễn dịch mới này cũng có thể nhắm vào bất kỳ tế bào u lympho nào còn sót lại, một hiệu ứng được gọi là hiệu ứng ghép chống khối u/u lympho.1,2
Hiệu ứng ghép chống u lympho
Hiệu ứng ghép chống u lympho là hiệu ứng mong muốn xảy ra trong quá trình cấy ghép tế bào gốc đồng loại, trong đó hệ miễn dịch của người cho tế bào tấn công các tế bào ung thư của người nhận.1
Bệnh ghép chống vật chủ
Bệnh ghép chống vật chủ là một tác dụng phụ không mong muốn có thể xảy ra trong quá trình cấy ghép tế bào gốc đồng loại. Hệ miễn dịch ngoại lai của người cho tế bào tấn công các tế bào cơ thể bình thường của người nhận. Bệnh ghép chống vật chủ thường gây ra các triệu chứng nhẹ đến trung bình, nhưng đôi khi, nó có thể nghiêm trọng và thậm chí đe dọa tính mạng.1
Trong cấy ghép tế bào gốc đồng loại, tế bào gốc được lấy từ người cho tế bào, có thể là thành viên trong gia đình hoặc người không có quan hệ huyết thống. Các tế bào của người cho tế bào phải tương thích với tế bào của bệnh nhân, đặc biệt là hệ thống kháng nguyên bạch cầu của người (thường được gọi tắt là HLA). Kháng nguyên bạch cầu của người là loại protein đặc hiệu có mặt trên bề mặt của hầu hết các tế bào, đóng vai trò giúp hệ miễn dịch nhận biết các tế bào thuộc về cơ thể.3,4 Mức độ tương thích càng cao thì nguy cơ bị đào thải và mắc bệnh ghép chống vật chủ càng thấp.3,4
Tế bào gốc được thu thập từ một người cho tế bào – có thể là người có quan hệ huyết thống hoặc không – có đặc điểm mô phù hợp.3,4 Người cho tế bào sẽ được tiêm một số loại thuốc trong vài ngày trước khi hiến tặng nhằm kích thích tế bào gốc tích tụ trong dòng máu.5
Trong một quy trình gọi là gạn tách tế bào máu, máu được lấy ra từ người cho tế bào và tế bào gốc sẽ được tách lọc. Phần máu còn lại sau đó sẽ được truyền trở lại vào cơ thể người cho tế bào bằng phương pháp truyền.5
Ngoài ra, tế bào gốc cũng có thể được lấy trực tiếp từ tủy xương thông qua phẫu thuật, rồi được cấy ghép theo cách tương tự như với tế bào gốc máu.5
Trước khi tiến hành cấy ghép, quý vị sẽ được nhập viện để điều trị bằng hóa trị, có thể kết hợp với xạ trị. Phương pháp điều trị này nhằm ức chế hệ miễn dịch và giảm sản xuất tế bào máu, giúp ngăn ngừa hiện tượng đào thải sau cấy ghép và, trong điều kiện lý tưởng nhất, loại bỏ hoàn toàn các tế bào ung thư còn sót lại. Ngoài ra, quá trình điều hòa miễn dịch còn giúp tạo không gian cho các tế bào gốc mới của người cho tế bào.4
Quý vị cũng sẽ cần dùng thêm thuốc ức chế miễn dịch để ngăn ngừa tình trạng tế bào gốc của người cho tế bào và hệ miễn dịch của quý vị tấn công lẫn nhau.1
Sau quá trình điều hòa miễn dịch, bệnh nhân sẽ được truyền tế bào gốc từ người cho tế bào.4
Mục tiêu là để các tế bào gốc này phát triển thành một hệ tạo máu khỏe mạnh, với các tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả.1,4
Ngoài ra, hệ miễn dịch mới hình thành còn có thể hỗ trợ tấn công các tế bào ung thư còn sót lại sau hóa trị (hiệu ứng ghép chống u lympho).1
Do tác dụng phụ và các hệ quả lâu dài của phương pháp cấy ghép tế bào gốc đồng loại, việc theo dõi và chăm sóc sức khỏe lâu dài một cách toàn diện là hết sức cần thiết. Vì vậy, sự phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ điều trị là vô cùng quan trọng.1
Các tác dụng phụ có thể xảy ra của phương pháp cấy ghép tế bào gốc đồng loại bao gồm:1
Một tác dụng phụ thường gặp của biện pháp cấy ghép tế bào gốc đồng loại là bệnh ghép chống vật chủ, trong đó hệ miễn dịch từ người cho tế bào tấn công các tế bào bình thường của cơ thể.1 Có hai dạng bệnh ghép chống vật chủ:1
Đây chỉ là danh sách một số tác dụng phụ quan trọng nhất/phổ biến nhất. Danh sách này không đầy đủ và vẫn có thể xảy ra các tác dụng phụ khác.
Do tác dụng phụ và các hệ quả lâu dài của phương pháp cấy ghép tế bào gốc đồng loại, việc theo dõi và chăm sóc sức khỏe lâu dài một cách toàn diện với nhóm chăm sóc sức khỏe là điều bắt buộc.1
References:
